گفتگوی فارس با طراح و مجری بررسی کارنامه عملکرد مجالس شش و هفتم
خبرگزاری فارس:ارائه آمار و اطلاعاتی از عملکرد نمایندگان مجلس شورای اسلامی تا آنجا که تعداد کلمات نطق نمایندگان یا اعلام دقایق تاخیر و غیبت آنها و یا فعالیت نمایندگان در بررسی طرح ها و لوایح و ... کار تازه ای بود که برای اولین بار در آستانه انتخابات مجلس ششم انتشارش برای خیلی ها جالب بود
خبرگزاری فارس چهار سال قبل بررسی کارنامه عملکرد مجلس ششم را در قالب یک کتاب به چاپ رساند. اکنون در آستانه انتخابات مجلس هشتم باز هم اخباری از میزان فعالیت نمایندگان در حوزه های مختلف منتشرمی شود که این بار در قالب مقایسه کارنامه مجلس هفتم با مجلس ششم عرضه شده است. در همین ارتباط گفتگویی را با حمید رسایی مدیر دفتر جریان شناسی تاریخ معاصر ترتیب داده ایم که طراح و مجری این پروژه بوده است.
حمید رسایی دو سال و نیم است که مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم است اما همچنان با ما به عنوان سابقش یعنی مدیر دفتر جریان شناسی تاریخ معاصر گفتگو کرده است:
فارس: دفتر جریان شناسی تاریخ معاصر اخیرا مجموعه اطلاعات و آماری را درباره عملکرد مجلس هفتم و تطبیق آن با عملکرد مجلس ششم منتشر کرد، می توانید توضیحات بیشتری درباره این کار بدهید.
رسایی: اگر به طور خلاصه و کوتاه بخواهیم این کار را که مشهور به کارنامه عملکرد صحن علنی مجلس شده، توضیح دهم باید بگویم که ما در این پژوهش عملکرد نمایندگان مجلس را از 10 جهت مورد تجزیه و تحلیل قرار داده ایم. معمولا فعالیت های ده گانه نمایندگان مجلس در صحن علنی اموری مانند نطق پیش از دستور، تذکر به مدیران اجرایی ، تذکرات آیین نامه ای ، اخطارهای قانون اساسی ، سئوال از وزرا ، ارائه پیشنهادات تکمیلی در بررسی طرح ها و لوایح عادی و لوایح بودجه ، امضای بیانیه و نامه و در نهایت، تاخیر یا غیبت در جلسه است که ما در این پژوهش به صورت کمی و کیفی به آنها پرداخته ایم.
فارس: درباره کمی یا کیفی بودن آن بیشتر توضیح دهید.
رسایی: مثلا در این پژوهش اعلام شده که یک نماینده در نطق های پیش از دستور خود در طول دوره نمایندگی چند بار و چند کلمه نطق داشته است و این فرصت نطق را به چه موضوعاتی اختصاص داده است ، چند کلمه آن سیاسی، اقتصادی، فرهنگی یا در خصوص دیگر موضوعات بوده است و یا نمایندگان در طول این مدت چند پیشنهاد در تکمیل طرح ها ارائه داده اند ، این طرح ها چه بوده و پذیرفته شده یا نه.
فارس: منبع و مرجع این پژوهش چه بوده؟
رسایی: مشروح مذاکرات صحن علنی مجلس شورای اسلامی، روزانه به صورت جزواتی منتشر می شود و در اختیار عموم قرار می گیرد. شما با مراجعه به فروشگاه فرهنگی مجلس می توانید آن را تهیه کنید. این جزوات توسط اداره تدوین قوانین مجلس تهیه و آماده سازی می شود. به همین دلیل منبعی مطمئن و صددرصد قابل اعتماد است.
اساسا ایده انجام چنین بررسی و تحقیقی از کجا آغاز شد؟ یعنی چه عاملی این انگیزه را در شما ایجاد کرد؟
رسایی: بعد از انتخابات مجلس ششم بود که این کار در ذهنم نقش بست. البته در ابتدا با ریز فعالیت نمایندگان در صحن علنی به این میزان آشنا نبودم اما کلیاتی از طرح را در ذهن داشتم.به دلیل محدودیت و مشکلات مالی و زمانی، فرصت انجام این کار را نیافتم. تا این که مجموعه مسائل سیاسی کشور طلبه ای مثل من را متمرکز در بررسی و جریان شناسی حوداث روز کرد و اندک اندک با کمک جمع چند نفره ای از دوستان طلبه، کتاب هایی در موضوعات روز تولید شد و سپس با عنایت حضرت آیت الله مصباح یزدی دفتر جریان شناسی تاریخ معاصر شکل گرفت. تقریبا روزهای پایانی سال دوم مجلس ششم بود که حرکت افراطی بیشتر نمایندگان این مجلس دل هر ایرانی وابسته به انقلاب را بدرد می آورد. از همین جا بود که با دوستان دیگر تصمیم گرفتیم هر طور شده این بررسی و پژوهش را در باره مجلس ششم اجرایی کنیم.
فکر می کنم یک مجموعه نظارتی وظیفه دارد خیلی دقیقتر از کاری که تیم کوچک ما انجام داده این بررسی را انجام دهد تا سطح و کیفیت مجلس در هر دوره بالاتر برود و نمایندگان موثرتری وارد میدان شوند.
فارس: یعنی شخص آیت الله مصباح در این موضوع نقش داشت ؟
رسایی: نه به هیچ وجه. ایشان در ابتدا از این حرکت جمعی یعنی بررسی و جریان شناسی مسائل روز حمایت کرد و این کارها نیز در ادامه به ذهن دوستان می رسید که انجام می شد. پس از مدتی آثار این دفتر منتشر شد و توانست روی پای خودش بایستد و کارش را دنبال کند.
فارس: مراحل انجام کار چگونه بود ؟
رسایی: ابتدا یک دوره یک ماه از صحن علنی را مطالعه کردیم و دیدم که تمام فعالیت نمایندگان در صحن علنی به همین امور ده گانه خلاصه می شود. جدول هایی طراحی شد و برای هر نماینده مجلسی یک پرونده تشکیل شد و کارها بین چند برادر طلبه خوش فکر تقسیم شد. هر کس بخش خود را دنبال می کرد و در پوشه ها و فرم های مربوطه وارد می کرد.
فارس: محاسبه این اعداد وارقام چگونه انجام می شد و بدست می آمد؟
رسایی: برای این که این محاسبات دقیق باشد و نتایج هم سریعتر بدست آید، نرم افزار خاصی توسط دوست طلبه دیگری طراحی شد. اطلاعات آنالیز شده که در داخل فرم ها و پوشه ها بود، به بانک این نرم افزار داده می شد و گزارش های مختلف در قالب عملکرد فردی نماینده ، شهر ، استان ، فراکسیون ها از آن استخراج می شد.
فارس: یعنی برای انجام این کار، نرم افزار خاصی طراحی شد ؟
رسایی: بله ، در این نرم افزار اطلاعات شخصی و عمومی مربوط به یک نماینده - که دبیرخانه مجلس منتشر کرده بود - وارد می شد حتی با رایزنی با افراد مطلع در داخل مجلس گرایش سیاسی و فراکسیون های هر نماینده نیز معلوم شد.
فارس: تیم انجام این کار چند نفر بودند و چه میزان وقت برای آن صرف شد؟
رسایی: مجموعه عوامل فکری و اجرایی این کار از طراحی و تحقیق و برنامه نویسی تا تایپ و غلط گیری آن، یک تیم 7 نفره بود که حدود 4500 نفر ساعت وقت صرف شد تا کارنامه مجلس ششم بدست آمد که جا دارد همین جا از این دوستان تشکر کنم.
فارس: بازتاب این کار در نمایندگان مجلس ششم چه بود؟
رسایی: انجام این پژوهش تا حدود بیست روز مانده به انتخابات به هیچ وجه علنی نشد اما در طول چند ماه قبل از آن به مناسبت هایی اطلاعات برخی از نمایندگان بیرون داده شد که ابتدا واکنش و اعتراض آنها را به اداره تدوین قوانین مجلس به همراه داشت. چون ما اعلام می کردیم که بر اساس اسناد اداره تدوین قوانین مجلس فلانی عملکردش اینگونه بوده و طبیعی بود که به سراغ آنها بروند. بهدها برخی از نمایندگان مجلس ششم با حسرت از کارنامه خودشان یاد می کردند. شاید جالب نباشد که نام برخی از این آقایان را بیاورم ...
فارس: مواردی که اعلام شد مربوط به چه نمایندگانی می شد؟
رسایی: اولین بار وقتی بود که آقای بهروز افخمی آن نطق پیش از دستورش را خواند ، همان که در آن از آرزوی فرزندش برای رفتن به آمریکا حرف زد. همان موقع ما اطلاعات این شخص را در اختیار یکی از خبرنگاران قرار دادیم که ایشان در نطق هایش چند کلمه گفته ، چه گفته ، اساسا طرحی نداشته و میزان غیبت ها و تاخیرهایش که البته کم هم نبود، چقدر بوده. این اطلاعات آن روز مثل یک بمب خبری در مجلس بود، همه تعجب کرده بودند که کیهان این اطلاعات را با این سرعت از کجا بدست آورده. یکبار هم وقتی غایبین جلسه علنی زیاد شدند و آقای کروبی از منشی های جلسه خواست تا فردای آن روز، غایبین و تاخیر کنندگان را اعلام کند، ما با فاصله دو ساعت بی نظم ترین افراد مجلس ششم را روی خروجی خبرگزاری فارس بردیم. روز بعد یکی از نمایندگان در مجلس اعتراض کرد که ستاد ضد اصلاحات فعال شده و خطاب به آقای کروبی گفت که من اصلا غیبت نداشته ام اما دیروز در فارس اعلام شده که من 18 روز غایب بوده ام ! من از رادیو مذاکرات را گوش می کردم که همان موقع تاریخ دقیق غیبت های این شخص و تاخیرهای او را روی خروجی فارس قرار دادیم. فکر می کنم ایام بررسی بودجه بود که بعد از ظهر هم جلسه داشتند. آقای کروبی به بقیه توصیه کرد بی دلیل اعتراض نکنند.
فارس: به نظر شما تنها کمی دیدن صحن علنی کافی است ؟ به عبارت دیگر مگر نماینده مجلس فقط در صحن علنی کار می کند؟
رسایی: البته در این پژوهش صرفا اطلاعات کمی جمع آوری نشده، بلکه کیفیت هم دیده شده. از طرفی درست است که همه امور مجلس عدد و رقم نیست ولی خیلی از امور هم عدد و رقمی است که براساس آن جهت گیری مجلس مشخص می شود. البته قبول دارم که تمام فعالیت نماینده در صحن علنی نیست. برای همین هم در مقدمه کارنامه مجلس ششم نوشته شده که نمایندگان مجلس علاوه بر صحن علنی در کمیسیون ها و حتی در حوزه نمایندگی خود دارد و البته ما در این کار فقط صحن علنی را دیدیم که بخش زیادی از فعالیت یک نماینده در آن است.
فارس: در طول این مدت مانعی از سوی مجلس برای عدم انتشار آن ایجاد نشد؟
رسایی: خیر ، نه دلیلی برای این کار داشتند و نه امکانی! مشروح مذاکرات به صورت عمومی از رادیو منتشر می شد و خود مجلس هم آن را به صورت دفترچه ارائه می کرد.
فارس: مجلس هفتمی ها چه برخوردی با این کار داشتند؟
رسایی: مختلف بوده ، برخی از اصل با آن مخالفند و برخی به شدت موافق. مرکز پژوهش های مجلس هفتم معمولا از طرفداران آن بوده. البته نحوه مواجه نمایندگان این دوره با این کار نسبت به مجلس ششم متفاوت است. مجلس ششمی ها به یکباره از انجام پژوهشی مطلع شدند که حتی تعداد کلمات نطق آنها را اعلام می کرد، میزان غیبت و تاخیرهایشان را عمومی می کرد و ... اما مجلس نمایندگان هفتم از این موضوع خبر داشتند و ما در همان ایام اعلام کردیم که این پژوهش را با قوت بیشتری برای مجلس هفتم انجام می دهیم.
فارس: یعنی انجام این پژوهش در عملکرد مجلس هفتم تاثیر گذار بود؟
رسایی: قطعا ، در مجلس ششم حدود 6% از وقت صحن علنی با تاخیر و غیبت نمایندگان همراه بوده که در مجلس هفتم این به 2% رسید. درمجلس ششم ما 15 نماینده داشتیم که بدون غیبت بوده اند اما در مجلس هفتم این به 48 نفر رسیده. میزان طرح ها و لوایح در مجلس هفتم دو برابر مجلس ششم شده. یکی از نمایندگان مجلس هفتم در همان اویل کار این مجلس به من گفت که شما نمایندگان را به خط کردید! نماینده دیگری وقتی در حال صحبت بود ، تریبونش توسط هیئت رییسه قطع شد که اعتراض کرد و گفت این در کارنامه من ثبت خواهد شد. در مجلس ششم 38% نطق ها سیاسی بود که در مجلس هفتم نطق اقتصادی به این رقم رسیده و مباحث سیاسی به 22%رسیده که بیشترین حجمش هم مربوط به بحث هسته ای بوده.
فارس: بازتاب های بیرون از مجلس این کار چه بود؟
رسایی: فوق العاده خوب بود. در این باره به دعوت بسیاری از مراکز در مجامع دانشگاهی و عمومی سخنرانی کردم. همه فارق از جهت گیری های سیاسی شان با انجام این پژوهش موافق بودند . مثلا در آستانه انتخابات مجلس هفتم در دانشگاه سیستان بلوچستان علی رغم این که در ابتدا انجمن اسلامی آن در تریبون آزاد کلی ما را متهم کرد پس از ارائه گزارش آمد و تشکر کرد و سخنانش را پس گرفت. در طول این چهار سال مجلس هفتم ، از نقاط مختلف کشور خواص دنبال نتایج آن هستند. برخی از شخصیت های نظام نیز از انجام این کار تقدیر و تشکر کردند. آیت الله جنتی طی نامه ای انجام این پژوهش را یکی از آرزوهای چند ساله اش دانست.
فارس: چه حمایت هایی از این پژوهش صورت گرفت؟
رسایی: در دوره قبل با حمایت خبرگزاری فارس این پژوهش تبدیل به کتاب شد و به عنوان کارنامه صحن علنی مجلس ششم منتشر شد. امیدواریم در این دوره هم این اتفاق بیفتد و کتاب آن بزودی منتشر شود. البته اطلاعات مقایسه ای آن تاکنون در چند نوبت منتشر شده است.
فارس: دفتر جریان شناسی کتاب های دیگری هم تولید کرده است؟
رسایی: بله این دفتر تا کنون بیش از بیست و دو عنوان کتاب با موضوعات سیاسی و فرهنگی روز منتشر کرده است که تمامی آنها به چاپ های متعدد رسیده، مثل بازی ترور که به تجزیه و تحلیل پشت پرده ترور حجاریان پرداخته یا کتاب پایان داستان غم انگیز که به بررسی حکم حکومتی رهبری انقلاب در باره قانون مطبوعات پرداخته. تا کنون 4 جلد کتاب در باره مجلس و انتخابات منتشر شده و موضوعات مختلف دیگر که تیراژ آنها به حدود یک میلیون می رسد.
فارس: و اما آخرین سخن؟
رسایی: با تشکر از شما و دیگر همگاران فارس برای فرصتی که برای معرفی این پژوهش دراختیار قرار دادید.
